Zen meditatie is afkomstig uit het zenboeddhisme. Het is meditatie als middel tot verlichting. Tijdens zen meditatie ligt de nadruk op concentratie van de geest (samatha), in tegenstelling tot vipassana, waar de nadruk ligt op aandacht gewaarzijn. Zen meditatie is zeker niet alleen concentratie, er is ook sprake van aandacht.
Zen meditatie wordt vaak zittend gedaan (zazen), dit kan echter wat onaangenaam en pijnlijk zijn voor beginners. Hiernaast wordt er ook loop meditatie beoefend, wat kinhin genoemd wordt.
Zazen
Zazen, het zittend mediteren is de meditatietechniek die gebruikt wordt door zenboeddhisten. Door het realiseren van een kalme geest die niet wordt verstoord door hevige emoties wordt je bevrijd van lijden.
Zazen wordt vaak op een kussen, een bankje of in de lotushouding uitgevoerd. Dit wordt met een rechte rug gedaan met het hoofd iets naar voren gedraaid. Ter hoogte van de navel worden de vingers van de linkerhand op de vingers van de rechte hand gelegd. Hierdoor raken de duimen elkaar licht aan. Dit is voor een reden, de houding van de handen geeft namelijk aan hoe jouw geestelijke toestand is. Als je als persoon neigt naar een slaaptoestand zullen je duimen naar beneden en los van elkaar zakken. Zit je als persoon te denken dan komen je duimen wat omhoog en heb je ze strak tegen elkaar aan.
Hoe werkt het zazen?
Zazen wordt beoefend in een ruimte, deze ruimte wordt ook wel de Zendo genoemd. De zen meditatie verloopt meestal volgens strenge rituelen en regels, dit verschilt echter per traditie. Er zijn twee verschillende stromingen binnen zen meditatie, de Soto en de Rinzai.
- Soto, één van de drie stromingen binnen het zen in het Japan legt de nadruk op het beoefenen van shikantaza. Zazen op een manier waarbij je de aandacht zonder te forceren richt op je ademhaling. Tijdens het mediteren zit je langs de rand van de Zendo met het gezicht naar buiten gekeerd, dit is om elkaar niet af te leiden. Tijdens het mediteren wordt er in de Soto traditie vaak naar een witte muur gekeken. Hiermee symboliseren ze het dat het pad naar verlichting, een pad is dat je in je eentje moet afleggen. Het voordeel hiervan is dat je niet snel wordt afgeleid. Met een stille houding tel en volg je je ademhaling.
- Rinzai, ook één van de drie stromingen binnen het zen in Japan. De Rinzai traditie ziet het pad van verlichting op een andere wijze dan op de manier van de Soto traditie. De nadruk wordt bijvoorbeeld gelegd op een Koan of op het tellen van de ademhaling. De rinzai traditie is gericht op het falen van het denken, waardoor er een leegte en inzicht in de essentie ontstaat. Tijdens het mediteren zit je vaak met het gezicht naar het midden van de Zendo en elkaar.
Tijdens het mediteren zullen veel gedachten voorbij komen, hier probeer je niet veel aandacht aan te besteden. Deze probeer je, zonder te beoordelen weer te laten gaan. Je probeert juist terug te keren naar je ademhaling of je koan zodat je gedachten minder invloed hebben.
Wat is een koan?
Een koan is een klein gedeelte van een dialoog die een een aspect van het boeddhisme weergeeft. Het is bedoeld om 
het inzicht van iemand te testen van het boeddhisme. Een koan wordt vaak gezien als een raadsel, met als doel het rationele denken te stoppen. Hieronder wordt een bekende japanse koan weergegeven, vertaald in het Engels:
- If nothing what you do will do, then what will you do?
Een ander voorbeeld van een bekende koan is op de foto hiernaast te zien:
Belangrijk voor zen meditatie
Twee belangrijke tips voor het leren en beoefenen van zen meditatie, oefen het vaak en regelmatig en let op je houding en ademhaling. Deze worden hieronder uitgelegd:
Oefen vaak en met regelmaat
Mediteren moet je oefenen, zen meditatie ook. Hier is echter wel wat discipline voor nodig maar is zeker van belang om echt het effect van meditatie te ervaren. Oefen het dus vaak en met regelmaat, doe het bijvoorbeeld als je wakker wordt, voor je gaat slapen of tussen de middag door op een goed moment. Begin met korte tijdsduren en probeer het langzaam op te bouwen. Het mediteren kan van een paar minuten gaan tot wel een half uur, dit verschilt per persoon.
Houding en ademhaling
Om je lichaam tot rust te brengen moet je in een comfortabele houding zitten. Dit kan op de grond, in een lotushouding, op een meditatiekussen of bijvoorbeeld knielend op de grond. Hiernaast zorg je ervoor dat je rug en je hoofd recht houdt. Je ogen doe je niet dicht, maar zijn open naar beneden gericht. Hierdoor blijf je in het heden en blijf je goed helder.
Het is belangrijk dat je rechtop zit en dat je knieën lager zijn dan je bekkengordel. Hierdoor is de buik vrij waardoor je ademhaling vanuit de buik komt.
Wat is jouw ervaring met zen meditatie? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten!